Yeni Başlayanlar için Viski

2014’te bu yazıyı ilk yazdığımda “Son 1 ay içinde 3-4 kişiden” soru geldi yazmışım. Şu anda günde 10-15 civarında “Blogunu merakla takip etmeye çalışıyorum, viskiye ilgim giderek artıyor, ne alayım” veya “yurtdışına gidiyorum, duty free’den hangi markayı almamı önerirsin” tarzı sorular alıyorum. Yeni başlayanlar için viski önerilerini doğru verebilmek viski kültürünün gelişmesi açısından çok önemli.

“Hangi marka?” malesef dünyanın en zor sorularından biri. (Hangi çocuğunu daha çok seviyorsun gibi bir soru benim için) Elbette şu markanın şu kadar yıllığını bulursan al yazmak kolay ama önerdiğim insan bir şişe viskiye 100-200 Euro/Pound para ayırmamış olabilir. O yüzden şu bölge iyidir, bu viski kötüdür demeden önce ilk iş ne kadar harcayabileceğini öğrenmeye çalışıyorum.

Tek Malt mı Harman mı?

Daha önceki yazılarımda bahsettiğim gibi sayısız viski türü ve markası bulunuyor. En temel ve basit yöntem “harmanlanmış”(blended) ve “Tek Malt”(single malt) viskiler şeklinde 2 grupta toplamak. Tek Malt (single malt) viskilerin en önemli ayırdedici özelliği sadece 1 (yazıyla bir) damıtımevinde elde edilen alkolün şişelenmiş olması. Yani aldığınız şişedeki sıvı dünyada sadece bir yerde üretiliyor ve içinde bu damıtımevinin ürününden başka herhangi bir viski yok. Herkesin bildiği J&B, Ballantine’s, Chivas, Johnnie Walker gibi markalar harmanlanmış iskoç viskileri ve farklı tek malt viskilerin tahıl viskileri ile kombinasyonları olduğunu söyleyebiliriz. Yani bir harman skoç viski elde etmek için her seferinde belli single malt viskiler belli oranlarda karıştırılıyor. Bir tek malt olan Glenfiddich şişesini elinize aldığınızda onun İskoçya’nın Speyside bölgesindeki damıtımevindeki bir fıçıdan doldurulduğunu biliyorsunuz; bir harman iskoç olan Johnnie Walker Black Label şişesini elinize aldığınızda emin olduğunuz şey dolum tesisisinde Cardhu, Caol Ila gibi pek çok tek maltın belli oranlarda karıştırılıp şişelendiği. Tabii ki rekabet nedeniyle her marka formülünü gizli tutuyor. Her zaman geçerli değil ama kabaca harman (blended) viskilerin, tek malt (single malt) viskilerden daha uygun fiyatlı olduğunu söyleyebiliriz.

J&B, Chivas Regal, Ballantine’s, Johnnie Walker gibi markaların standart şişeleri fiyat-performans açısından en uygun viskiler. Ancak unutmamanız gereken bir ayrıntı var ki bu viskiler birçok malt viskinin karışımından oluştuğu ve daha büyük kitlerlerin damak tadına hitap etmek için üretildiklerinden tek malt viskiler kadar net bir koku/tad deneyimi sunamayabiliyorlar. Güzel bir viski içeyim 20-30 Euro’yu geçmeyeyim derseniz ünlü harman markalarından herhangi birini deneyebilirsiniz. İskoç yasalarına göre bir içkiye “skoç viski” diyebilmek için en az %40 alkol düzeyine sahip olması gerekiyor, 10 sene öncesine kadar neredeyse tüm markalar standart bir biçimde %43 lük alkol düzeylerinde satılırken son yıllarda malesef bir bir %40 a inmeye başladılar. Bu arada alkol düzeyi önemli ama sanmayın ki rakam arttıkça içmesi zorlaşır. Viski hakkında doğru bilinen yanlışlar yazıma göz atın

Maltlara Giriş

Viski ilgimi çekiyor, öğrenmek istiyorum, tadlarını ayırmak istiyorum gibi düşünceleriniz varsa (ne güzel!:) malt viskilere girmenin zamanı gelmiş. İşte burada iş çok zorlaşıyor zira seçenek bir anda çok artıyor, malt viskilerin kendilerine has özel tadları var ve “ben şu markayı” seviyorum demek için epey bir deney yapmak gerekiyor. Daha önceki yazılarımda belirttiğim gibi İskoçya’nın farklı coğrafi bölgeleri var ve her bölgenin suyu, toprağı, iklim koşulları malt viskilerin tadını çok etkiliyor. Çok basit bir örnek Islay bölgesi; Ardbeg, Lagavulin, Caol Ila gibi efsanevi markaların anavatanı olan bu bölgenin viskilerinde bitki kömürü (turba), yosun gibi kokular çok çok belirgin. Bazı durumlarda ilaca yakın bir koku bile olabiliyor. Bu nedenle benim şu anda çok severek içtiğim bazı markaları başlangıç viskisi olarak öneremiyorum, zira alışık olmayan burunlara zor gelebilir.

Lowland, Highland ve Speyside İskoçya’nın diğer önemli viski bölgeleri. Damıtımevinden damıtımevine tatlar çok değişse de Lowlands viskilerinin daha floral, şekerli tadları bence yeni başlayanlar için çok uygun. Bu bölgeden Auchentoshan bu ara favorim. Tabii pek çok türü var ama standart 10 – 12 yıllık Auchentoshan şişeleri vanilya, limon gibi kokularıyla ve 3 kere damıtıldıkları için çok rahat olan içimleriyle yeni başlayan arkadaşlara önerebileceğim viskiler. Fiyatları da oldukça uygun.

Highland maltları da yeni başlayan damaklar için oldukça iyi bir seçim olabilir. Tad bu bölgede biraz daha yoğunlaşsa da daha şarapsı, çikolatamsı koku ve tadlarıyla The Macallan ve Glenmorangie gibi markaların cüzdanınıza uygun gelen bir şişesiyle hayal kırıklığına uğramayacağınızı düşünüyorum. The Macallan şu kadar Euro diye fiyat vermem mümkün değil geçenlerde 600.000 Dolara satılan bir Macallan şişesi de var 40-50 Euro’ya bulabilecekleriniz de…

Speyside yüzölçümü olarak küçük olsa da en fazla markanın çıktığı bölge, bu nedenle koku ve tatları farklılık gösteriyor ama dünyanın en çok satan malt viskileri olan Glenfiddich ve The Glenlivet’in bu bölgeye ait olduğunu söylemeden geçmeyelim. Yine çok genel bir yorum elbette ama bu iki markanın cüzdanınıza uygun herhangi bir şişesinin de yeni başlayanlar için çok uygun olduğunu düşünüyorum. Şahsen ben Glenfiddich’le başlamıştım malt viskilere…

Viski hakkında biraz “ukalalık” yapabilmek için 4 bölgeden 2-3 farklı markanın standart (10-12 yıllık) şişelerini tatmanız/koklamış olmanız ve blogumun sol menüsünde yer alan Viski Tadım Notları Listesine tıklamanız yeterli olacaktır. 2-3 de harman eklesek, kabaca bir hesapla 10 farklı marka deneyerek harika bir başlangıç yapmış ve bu muhteşem dünyaya adım atmış olacaksınız.