İsli Viskiler

Yazının son güncelleme tarihi 13 Ocak 2018

Viskide is kokusu ve bu özel is kokusunu veren bitki kömürü turba söz konusu olduğunda akla gelen ilk İskoçya bölgesi Islay adası. Ancak bu eksik bir bilgi ve bazen deneyimli viskiseverleri bile şaşırtabiliyor zira isli viskiler yoğun sıklıkla Islay adasında üretiliyor olsa da tüm Islay viskileri isli midir sorusunun yanıtı HAYIR. (Bu yazıya devam etmeden önce viski üretiminde turba kullanımını anlattığım makalemi okumanız faydalı olacaktır)

Uzun yıllar kömür gibi diğer yakıt kaynaklarından uzak kaldıkları için Islay adası damıtımevlerinde genel eğilim turba ateşinde islenmiş arpaları fermante ve distile etmek. Ancak bildiğiniz gibi günümüzde pek çok damıtımevi kendi arpasını yetiştirmiyor ve toptancılardan belli ppm (phenol per million) düzeylerinde islenmiş arpalar alarak viskilerini üretiyor. En basit anlatımıyla bir arpayı kuruturken turba isinde ne kadar uzun tutarsanız o kadar yüksek ppm li bir arpa elde etmiş oluyorsunuz. Viskiye bu kokuyu veren faktörlerden en önemlisi de damıtımevlerinin bu toptancılardan yüksek ppm li arpalar almaları.

Islay adasında şu anda üretim yapan 8 damıtımevi bulunuyor. Bu listedeki damıtımevlerinin tek malt viski olarak şişeleyip sunduğu viskiler genellikle isli olduğu için “Islay = İsli viski” gibi bir kanı oluşmuş durumda. (Bu arada Islay ve isli kelimeleri birbirine çok benzese de etimolojik bir ortaklıkları bulunmuyor)

İsli/turbalı karakteriyle tanınan Islay damıtımevleri:

Lagavulin, Ardbeg, Laphroaig, Bowmore, Caol Ila, Kilchoman

Bu markalar değişen karakterlerde is kokularıyla biliniyorlar ve bu koku onlar için karakteristik aroma. Ancak bu markalarda da bazen istisnalar olabiliyor. Caol Ila’nın Unpeated ekspresyonu bunlara bir örnek

Üretiminin büyük bölümü issiz/turbasız olan Islay Damıtımevleri:

Bruichladdich ve Bunnahabhain

Bruichladdich ve Bunnahabhain issiz viskiler de üretiyorlar ve bu anlamda karakter olarak ana kara viskilerine daha yakın markalar (malesef ikisi okuması en zor damıtımevleri, viski markaları nasıl okunur podcastimde nasıl okunduklarını dinleyebilirsiniz)

Bruichladdich ilginç bir damıtımevi zira issiz/turbasız viskilerin yanısıra yoğun turba etkisinde viskiler de sunuyor. Damıtımevinden 3 marka viski çıkıyor: Bruichladdich (turbasız), Port Charlotte (yoğun turbalı), Octomore (çok yoğun turbalı). Bu sene sunulan ve benim de 2017 yılın en iyi viskileri listemde bulunan Octomore 08.3 309 ppm lik arpa kullanımıyla “dünyanın en turbalı viskisi” iken Bruichladdich The Laddie 0 ppm (yani turbasız) bir viski.

Bunnahabhain da üretiminin %65 ini issiz viskilere ayırmış durumda, bu nedenle “Bunnahabhain isli bir viskidir” çok doğru bir tanımlama değil.

Islay Dışı Turba Kullanımı

Viski dünyasında doğru bilinen yanlışlardan biri de isli/turbalı viskiler sadece Islay adasında üretilir bilgisi. Bu doğru değil ve İskoçya’nın tüm viski bölgelerinde, İrlanda’da, Japonya’da da isli/turbalı viskiler üretiliyor. Burada sık gördüğüm bir hata da bazı viskiseverlerin üstünde “peated” (turbalı) ibaresi gördükleri Highland / Speyside / İrlanda viskilerinden Islay viskileri gibi yüksek bir turba ve is düzeyi beklemeleri. Örnek vermek gerekirse The Balvenie Peated 14 şişesinden bir Lagavulin 16 kokusu beklemek hatalı. Kullanılan turbanın cinsine göre daha çiçeksi, daha ilaçsı vs olmak üzere farklı turba etkileri görmek mümkün. Islay dışı turbalı viski örnekleri arasında İskoçya’dan Springbank, Benromach Ardmore, Highland Park, Talisker, Ledaig, Longrow, BenRiach, İrlanda’dan Connemara, Japonya’dan Yoichi, Hindistan’dan Amrut ilk akla gelen markalar. Ancak bu markaların da her ekspresyonu isli/turbalı olacak diye de bir kural bulunmuyor. Daha önceki etiketleri okuma rehberi yazımda da belirttiğim gibi etiketten çok önemli bilgiler alıyoruz, “peated” “smoky” “peat” kelimelerini gördüğünüz ekspresyonlar üretiminde turbalı arpalar kullanılan şişeler.

Viski201 Başlıyor

Bildiğiniz gibi 2015 yılından bu yana Viski101 markamla kurumsal ve herkese açık viski tadım atölyeleri düzenliyorum ve bugüne kadar 500’ün üstünde viskiseverle viski üretimini, viski tadımının temellerini konuşma ve farklı viskilerin farlı lezzetlere sahip olduğunu anlatma şansı buldum. Bir süredir daha ileri düzey eğitimler açmam için büyük bir talep olduğu için bu sene Viski201 lere başlıyorum. Şubat ayında ilkini düzenleyeceğim Viski201 in teması TURBALI VİSKİLER olacak. Daha önce Viski101 e katıldıysanız veya viski bilginize güveniyorsanız yukarıda adı geçen damıtımevlerinin teknik bilgileri, sundukları farklı ekspresyonlar, ppm değerleri, malt karakteristikleri, turba nedir gibi ileri düzey konuları konuşacağımız Viski201 atölyelerime katılmak için lütfen Facebook, Instagram ve Twitter hesaplarımı takip edin veya bu linki tıklayarak Meleklerin Payı Haber Bülteni’ne üye olun.

Slainte!