Bardağımda Ne Kadar Viski Var
Bardağınızda kaç mililitre viski olduğunu biliyor musunuz?
Viski dünyanın dört bir yanında yüzyıllardır keyifle tüketiliyor. Kimi zaman bir shot bardağında tek seferde içiliyor, kimi zaman geniş bir tumbler bardakta yudumlanıyor, kimi zaman ayaklı kadehlere konup koklanıyor, kimi zaman bir kokteylin içinde diğer içkilerle karıştırılıyor. Bunca zaman sonra hala yanıtı olmayan soru bardağımda ne kadar viski var ?
Tek mi Duble mi
Dünyanın pek çok yerinde “tek – duble” (ing. Single – Double) en çok kullanılan ölçü birimi. Ancak tek ve duble neye denk geliyor değişkenlik gösterebiliyor. İşini hakkıyla yapan bir barmen/miksolojist ister sek versin, ister bir kokteyl hazırlasın içkilerini her zaman ölçerek kullanır. Barlarda gördüğümüz kumsaati şekilli paslanmaz çelik ölçeklere “jigger” (okunuşu: cigır) adı veriliyor ve bu jigger’lar da hacim olarak değişkenlik gösterebiliyor. Jigger’ların bir küçük bir de büyük tarafı var ve genellikle büyük taraf diğerinin iki katı sıvı alıyor. Jiggerlar mililitre (ml) ve ons (oz) cinsinden üretiliyor: 20 ml – 40 ml, 25 ml – 50 ml, 30 ml – 60 ml, 0.5 oz – 1 oz, 1 oz – 1.5 oz şeklinde farklı ölçeklerde olabiliyor (fotoğrafta evdeki jigger’larım var, hepsinin şekli ve ölçüsü farklı)
Standart bir şişede 70 cl (700 ml) viski olduğu düşünüldüğünde şişeden kaç bardak çıkacağı kullanılan jigger’a ve barın kaç ml viskiyi bir tek kabul ettiğine göre değişebiliyor. 40 ml yi bir tek olarak kabul edersek standart bir şişeden yaklaşık 18 bardak viski çıkacağını hesaplayabiliriz. Bazen barlarda menüye bakarken “dün başka barda tekini 90 TL ye içmiştim, burası 120 TL yazmış, burası pahalıymış” demeden önce kaç ml viskiyi bir tek olarak kullandıklarını ve bardaki jigger’ın kaçlık olduğunu sormak iyi bir fikir olabilir. Belki de biri 30 ml, diğeri 40 ml dolduruyordur ve fiyat aslında eşittir.
Jigger’ları sadece profesyonel bir bar aracı olarak görmeyip evde bulundurmakta fayda var, bildiğiniz gibi pek çok viski kokteyli hassas dengelerle hazırlanıyor ve jigger bu dengeyi tutturabilmek için çok önemli.
Elbette tüm barlarda jigger kullanılmıyor ve göz kararı dolduranlar da var, burada da ağzı bilyeli şişeler bir fikir verebilir. Bilyeli bir şişeyi başaşağı çevirdiğinizde saniyede yaklaşık 1 ml viski akıyor.
Dram Ne Demek
Yukarıda yazdıklarım single ve double olarak dünyanın her yerinde geçerli ancak sıklıkla İskoçya’da kullanılan bir terim daha var: “dram” (okunuşu drem). Dram’i tek içkilik bir ölçü birimi olarak düşünerek ve genellikle başına İskoçcada küçük anlamına gelen “wee” (okunuşu: viğ) sıfatıyla kullanıyorlar. “Let’s have a wee dram” cümlesini tam olarak çevirmek kolay değil ama “küçük bir tek atalım” demek hatalı olmaz. Dram kelimesinin kökeni ve tam ölçüsüyle ilgili pek çok kaynakta sayısız bilgi var. İlk olarak 1752 de Scots Magazine’de geçtiği söyleniyor. Ama kökeni için 1860 tarihi verenler de var. Bal ve farklı bitkiler kullanılarak hazırlanan ünlü viski likörü Drambuie kelime anlamı olarak “tatmin eden içki” demek, yani burada da bir ölçüden bahsetmek mümkün değil.
Merriam-Webster sözlüğü ve pek çok kaynak dram’i “sıvı onsun sekizde biri” olarak tanımlıyor, Amerikan onsu 29.573 ml olduğu için 1 Dram = 3.69 ml demek mümkün; bu aslında oldukça düşük bir rakam.
Dram’in en güzel karşılığı bence Scotch Whisky Association’dan geliyor:
“Dram viskinizi dolduran kişinin cömertlik ölçüsüdür”
Dram İskoçya’da bir fill olarak da karşımıza çıkıyor. Damıtımevi çalışanlarına işlerinin karşılığı olarak “her gün bir dram viski verme” konsepti “dramming” olarak geçiyor. 1970’e kadar Dramming pek çok damıtımevinde rutin bir uygulama olmasına rağmen günümüzde mevzuat ve iş güvenliği sebepleriyle uygulanmıyor. Ancak tüm çalışanlara belli aralıklarla şişe viski hediye etme geleneği bazı damıtımevlerinde sürüyor. Tennessee’deki Jack Daniel’s damıtımevi çalışanları her ayın son Cuma günü 1 şişe Jack alıyorlar ve o güne “Good Friday” deniyor.
Shot Ne Demek
Shot bir seferde ve genellikle sek olarak küçük bir bardaktan içilen viskiyi tanımlamak için kullanılıyor. Daha çok Amerika’da gördüğümüz ve 1700’lü yıllardan beri adı geçen shot kavramı da kullanılan bardağın ve jiggerın ölçüsüne göre değişkenlik gösterebiliyor. İngiltere’de 25-35 ml bir shot olarak kabul ediliyor, Amerika’da değişkenlik gösteriyor ancak genellikle 1.5 oz yani 44 ml bir shot’a denk geliyor.
Bu yazılarım da ilginizi çekebilir:
