Viskisevere Mektup
Viskiyi yalnızca bir içki değil bir hobi olarak gören ve kendini viski kültürü konusunda geliştirmek isteyen viskiseverlere öneriler
Sevgili Arkadaşım,
Viskiyle ilgilenmeye ve kendini geliştirmeye başladığını duydum, ne kadar güzel! Viskinin büyülü dünyasına hoş geldin. Her gün yeni bir şeyler öğrenebileceğin, sürekli farklı tatlar keşfedebileceğin, ortak zevklere sahip çok güzel insanlarla tanışacağın harika bir hobi seçtiğine emin olabilirsin.
Nereden başlayacağını bilemiyor olabilirsin, haklısın zira derya deniz bir kültürden bahsediyoruz ve her kafadan da ayrı bir ses çıkıyor. En iyisi yavaştan almak ve belli bir sırayla gitmek:
Farklı viskiler deneyimle
“Okuldan beri Jack’ten şaşmadım”, “Red Label’sız yapamıyorum”, “ben Lagavulin’den başkasını içmem” “En lüksü Chivas’mış, bana da o yakışıyor” vs gibi cümleler duyuyor olabilirsin. Ancak farklı viskiler tatmadan, ev barını çeşitlendirmeden viski kültürüne tam olarak hakim olman malesef mümkün değil. Viski101 ve Viski201 atölyelerimde farklı viskilerin farklı tat ve kokulara sahip olduğunu anlatıyorum. Bunun için 6-7 tane birbirine hiç benzemeyen viski seçiyorum ve eğitimin sonunda katılımcılar “evet viskiler birbirinden çok farklı tatlara sahip olabiliyormuş” bilgisi ile çıkıyorlar. Lütfen tek bir kategori ve markaya saplanıp kalmak yerine farklı tür viskiler bulundur ve hepsini tatmaya çalış. Tek bir şişeyi açıp bir süre sadece onu içmektense, 4-5 viskilik küçük bir seçki bulundur ve o andaki duygudurumuna uygun bir tat seçerek onu deneyimle. Barında herhangi bir anda şu kategorilerden birer şişe bulunsun (yanlarına birkaç örnek de ekledim):
- İskoç harmanı (Johnnie Walker, Chivas Regal, Teachers, Bells vs)
- Speyside tek maltı (Glenfiddich, Glenlivet, Benromach, Macallan vs)
- İsli bir tek malt (Lagavulin, Laphroaig, Ardbeg vs)
- İrlanda harmanı (Jameson, Tullamore DEW vs)
- Amerikan viskisi (Jack Daniels, Jim Beam, Woodford Reserve vs)
Viski damak tadı da yemeklerden farklı değil ki; kimi gün canımız kebap çekiyor, kimi gün tatlı. Her günün, her anın ve hatta her mevsimin viskisi ayrı.
Adap kurallarına çok takılma
“Buz konmaz” “3 damladan fazla su koydun, viskiyi mahvettin” “viskili kokteyl mi olurmuş” vs vs sayısız cümle duyacaksın. Lütfen bunlara takılma ve viski nasıl içilir yazımın ilk cümlesini aklından çıkarma: “viski nasıl isterseniz öyle içilir”
Nasıl mantıyı kimisi yoğurtla kimisi yoğurtsuz seviyorsa viskiyi de istediğin gibi içebileceğini unutma; bu senin damak tadın ve kimsenin sorgulamaya hakkı yok. Kurallara bağlı kalacağım diye viskiden soğumaktansa nasıl tercih ediyorsan öyle iç, ister su veya buz koy, ister viski taşı kullanarak soğut. Zaten söylenenlerin pek bir mesnedi de bulunmuyor; Japonlar binlerce poundluk single malt viskileri ağzına kadar buz ve su dolu bardakta içiyorlar, İskoçya’nın en ünlü baş damıtımcıları tadım yaparken viskiye 3 damla değil neredeyse birebir su koyuyorlar. Söylenenlere aldırma; sek, buzlu, buzsuz, sulu, susuz, sodayla dene ve hangi tadın sana uygun olduğunu gör. Ancak sek denemekten de çekinme, viskinin tam tadım profilini öğrenmek ve deneyimlemek istiyorsan sek yudumlamanın yeri bambaşka.
Yürümeden koşma
Malesef çok sık rastladığım bir hata bu. Viskiyle bir süredir ilgileniyor ve bugüne kadar farklı viskiler tatmış olabilirsin. Ama henüz klasikleşmiş harman ve single malt markalarını tatmadan, tanımadan Japon viskisi Hakushu’nun, Güney Afrika viskisi Three Ships’in peşine düşme. Bu klasik müziğe Wagner’le veya bir keman konçertosuyla başlamaktan farksız. Zevkle dinleyebileceğin ve tecrübesiz kulağını çok acıtmayacak bir Mozart senfonisi (ünlü İskoç harmanları) yerine Rachmaninov Piyano Konçertosu’yla başlarsan (çok da kolay bulunmayan bazı single malt markaları) müthiş olmasına rağmen tadına varamayabilirsin. Benim en beğendiğim viskilerden olan Tayvan single maltı Kavalan Solist Sherry Cask’i “bu ne biçim bir şey” diyip içmeden kadehinde bırakan arkadaşım oldu. Benim zevkim seninkiyle aynı olmayabilir, veya her ödüllü viski çok iyi olacak diye bir kaide de yok. Yine aynı kurala dönüyoruz, farklı viskiler denemeye çalış ve şeri etkili viskileri mi seviyorsun, tatlı harmanları mı, isli single maltları mı tercih ediyorsun, Amerika’nın burbonlarını mı kendin keşfet. Bir süre sonra damağın geliştikçe yeni tatlar, yeni ülkeler, yeni markalar keşfetmeye başla. Yeni başlayanlar için viski yazımı da mutlaka oku lütfen.
Evde farklı viski kadehleri bulundur
Viskiyi sadece geniş ağızlı bardaklarda içersen aromalarını alamayacağını unutma. İskoç Viski Birliği’nin önerdiği tadım kadehi olan Glencairn kadehinden mutlaka edinmeye çalış, veya dar ağızlı, ayaklı bir copita kadehle dene, bambaşka kokular alacaksın. Viski kadehleri yazımda farklı örneklerini görebileceğin bardaklardan edinmeye çalış ve her bardağın viskinin tadım profiline nasıl bir etkisi olduğunu gör. Tadım bardağın yoksa ince belli çay bardağı ile dene; sakın gülme, çay bardağı şekli itibariyle geniş ağızlı bir tumbler bardakta içtiğin bir viskiden bambaşka kokular verebilir. Viski bardakları yazıma mutlaka göz at. Meleklerin Payı Store’da da hem tadım, hem de keyifle içmek için pek çok çeşit viski bardağı ve kadehi bulabilirsin.
Not almayı alışkanlık haline getir
Eğer hobimi biraz daha ileriye götüreyim diyorsan küçük bir deftere ufak tefek notlar almaya başla. Özel bir viski tadım defteri kullanmak istersen 2019 yılında yayımladığım defter işini görecektir. İlk 30 sayfasında viski tadımı nasıl yapılır bilgileri yer alan Meleklerin Payı Viski Tadım Defteri’nde 50-60 farklı viski için not alabileceğin boş sayfalar da bulunuyor. İlle özel bir tadım defteri olması da gerekmiyor. Küçük bir not defterini “tadım defteri” olarak belirle ve her sayfasına o viskiyle ilgili ne düşündüğünü not et. Kimse annesinin karnından “viski tadımcısı” olarak doğmuyor, satırlar süren poetik notlar yazman gerekmiyor. “Boğazımı yaktı/yakmadı”, “buz koyunca daha güzel oldu/olmadı”, “kadehi burnuma götürdüğümde tatlı bir kokusu vardı” gibi ilk başta çok basitmiş gibi gelen tadım notlarının zaman içinde büyük gelişim gösterdiğini kendin de fark edeceksin. Şu anda 15’e yakın tadım vefterim var ve yıllar içindeki gelişimimi izlemek müthiş eğlenceli. İngilizcen varsa Jim Murray, Dave Broom, Michal Jackson gibi üstadların kitaplarındaki viski notlarına göz at, Türkçe olsun dersen Mehmet Yalçın, Teoman Hünal gibi üstadların tadım notları, sitemdeki 200’e yakın viski tadım notum, burnuna çok güvendiğim viski yazarı dostum Atakan Özdemir’in notları sana yol gösterecektir. Facebook Viski Tutkunları grubumuza üye değilsen hemen ol; orası da farklı görüşleri izlemek için çok iyi bir forum haline geldi. Burun geliştirmek için pahalı koku setleri bulunuyor ama “ben profesyonel değilim, o kadar da para veremem” dersen marketten veya aktardan kişniş, kakule, zencefil, karanfil, kabuk tarçın vs al ve kokularına burnunu alıştırmaya çalış. Muz, elma, armut kokusunu elbette ki biliyorsundur ama bir sonraki meyve tabağında o meyveleri yerken uzun uzun kokla ve o kokuyu beynine kazımaya çalış. Eğer “bir türlü olmuyor, kokuları ayıramıyorum” dersen küçük bir tüyo, viskiyi kokla ve “hmm zarif meşe notaları” de, tüm viskiler meşe fıçılarda olgunlaştığı için hata yapma riskin yok:)
Yeni viski dostları edin
Farklı viskileri tadabilmenin en güzel yollarından biri ortak zevklere sahip olduğun bir arkadaş grubu edinip farklı viskileri birlikte tatmak. Burada “tatmak” kelimesini vurgulamak istiyorum. Amaç oturup viski-puro içmek, sohbet etmekse bu zaten her zaman yaptığımız bir şey. Belli bir disiplin dahilinde, tematik şişe seçkileri hazırlayarak viskileri tadın, üstüne yorum yapın ve deneyimlerinizi konuşun. Hatta bu buluşmalara hazırlanarak gidin. Daha sonra kurulan pek çok viski kulübüne de örnek teşkil eden Maltın Günü viski kulübümde her buluşmada seçtiğimiz üyeler bir marka, damıtımevi, üretim süreçleri vs gibi konularda hazırlık yapıyor ve grubun diğer üyelerine sunum yapıyordu. Bu bilgi dağarcığını genişletmek için çok iyi bir yöntem. 6 sene 1-2 kulüpken şu anda Facebook’taki Viski Tutkunları grubumuzdan tanışan dostların kurduğu kulüplerle birlikte 20’den fazla tadım grubu var ve İstanbul, İzmir, Adana, Ankara’da tadım etkinlikleri düzenliyorlar. Viski Tutkunları’na üye değilsen, linki tıkla ve soruları yanıtla (gruba hemen alamayabiliriz, 1000 den fazla kişi sırada şu anda)
Bolca oku ve bilgi dağarcığını geliştir
Sadece tatmakla ve kulaktan dolma bilgilerle viski kültürünü geliştirmen kolay değil. İngilizce biliyorsan pek çoğu Türkiye’deki büyük kitaplevlerinde de bulunabilen kitaplardan edinmeye çalış. Türkçe olsun dersen sitemin soldaki menüsünden farklı başlıklara tıklayarak tüm yazıları gözden geçir, 650’ye yakın makale var, siteyle uğraşamıyorum dersen şu anda tüm kitapçılarda bulunan tek viski kültürü kitabı 2019 yılında yayımladığım Meleklerin Payı: Bir Viski Macerası. 2020 yılında yayımladığım İmbikten Kadehe kitabımda da tüm distile içkileri anlatıyorum ve uzunca bir bölümü de viskiye ayırdım. Gourmand Awards 2020 alan kitabım Meleklerin Payı viski kültürü hakkında aklına gelebilecek her konuda bilgi içeriyor. Kitap365 gibi sitelerden indirimli alabileceğin gibi ismine imzalı istersen Meleklerin Payı STORE’dan da sipariş verebilirsin.
Viski Hakkında Sıkça Sorulan Sorular ve Viski Sözlüğü bölümlerime mutlaka göz at; hem kısa açıklamalar veriyorum, hem de ayrıntılı makalelere linkler var. Meleklerin Payı sitemi ve Instagram hesabımı açtıktan sonra pek çok benzer site ve hesap da açıldı; özellikle Instagram’da #viski etiketiyle arama yaptığında pek çok viskiseverin içtikleri viskilerle ilgili notlarını okuyabilirsin.
Okumaktan sıkılıyorum, video olsa keşke diyorsanız 100 kadar videonun bulunduğu Youtube kanalıma beklerim.
Damıtımevi Gez ve Yurtdışındaki Viski Fuarlarına Katıl
Bu madde çok kolay değil, biraz pahalı, organizasyon gerektiriyor ve hobisini ileri düzeye taşımak isteyenler için. Ancak bir damıtımevine gitmenin, fermantasyon tanklarını koklamanın, bir fıçıdan viski çekmenin, boş bir imbiğin içine kafanı sokup içine bakmanın keyfi bambaşka. Üretim süreçleri aynı gibi görünse de 25’e yakın damıtımevi gezdim ve her damıtımevinde bambaşka bilgiler edindim (ve hatta kitaplarda okuyup doğru sandığım bazı bilgilerin hatalı olduğunu gözlemledim). Zamanım elverdiğince viski turları düzenlemeye çalışıyorum, sayfamı ve sosyal medya hesaplarımı takip ederek bu turlarla ilgili bilgi edinebilirsin. Kimbilir belki bir gün birlikte gezeriz.
Yurtdışında ve özellikle Londra’da düzenlenen Whisky Live ve Whisky Show’a katıl. Her sene yeni çıkan ekspresyonları denemek ve dağarcığını geliştirmek için en iyi yöntemlerden biri bu. 6 senedir her ikisine de düzenli katılıyorum ve bu sayede 1600’ün üstünde farklı viski ekspresyonu tatma fırsatım oldu. Bu fuarlara ilgi de giderek artıyor, 2014 te tek başıma, tek Türk olarak katıldığım Whisky Show’da 2019 da 50’ye yakın Türk viskisever vardı.
VİSKİNİN BÜYÜLÜ DÜNYASINA HOŞGELDİN!
SLAINTE!
Dr Burkay Adalığ
www.instagram.com/meleklerinpayi
www.twitter.com/meleklerin_payi
youtube.com/c/meleklerinpayi
